Όψεις της διάκρισης (1)

Κάποιοι άνθρωποι ξεχωρίζουν χάρη στο όνομα και τη θέση τους. Ξεχωρίζουν τόσο, που ακόμα και την Ανάσταση καθυστερούν για χάρη τους, όπως δείχνει το «Έρδε Μπούμπουλης;»

Άλλοι, για να διακριθούν, φτιάχνουν επιμελώς μια πρόσοψη και τη φοράνε σαν να’ταν ειλικρινά το πρόσωπό τους.

Ενώ άλλοι, το έχουν βαρεθεί αυτό το παιχνίδι, και το ειρωνεύονται ή το απομυθοποιούν.

Τι είναι «τέχνη»;

Ό,τι κι αν ήταν μέχρι το 1917, αυτό που λέμε “τέχνη” έγινε τότε κάτι ακόμα, όταν ο Μαρσέλ Ντυσάν (Marcel Duchamp) πήρε ένα ουρητήριο, το έστησε σε μια βάση και το υπέβαλε ως έργο τέχνης σε μια έκθεση, με το όνομα “Fountain 1917” (άλλοι το μεταφράζουν ως “πηγή” και άλλοι ως  “κρήνη”).

Ο βιογράφος του Κάλβιν Τόμκινς (Calvin Tomkins) γράφει – απο ειρωνεία ή απο γλύψιμο – ότι «με λίγη φαντασία βλέπεις στις απαλές καμπύλες του έργου μια μαντόνα της Αναγέννησης ή έναν καθισμένο Βούδα». Και το 2004 μια επιτροπή βρετανών τεχνοκριτικών δηλώνει πως είναι το έργο που άσκησε την πιο μεγάλη επιρρόη στη σύγχρονη τέχνη του 20ου αιώνα.

Το «θέλω» της διάκρισης

Η ανάγκη για διάκριση είναι απο τα πιο βασικά θέλω του ανθρώπου. Το θέλω τροφή είναι μια φυσική πείνα που κάποια στιγμή χορταίνει. Αλλά το θέλω διάκριση είναι μια ψυχική πείνα με άπατο στομάχι. Στηρίζει μια βιομηχανία διαφήμισης που καλλιεργεί αυτή τη στέρηση. Το ρούχο, το αυτοκίνητο, το ρολόι, οι διακοπές, η σχολική τσάντα του παιδιού που λένε «ιδού, είμαι καλύτερος». Αλλά και τα «πνευματικά» προϊόντα όπως πίνακες, διαλογισμό, συναυλίες, εκδρομές στο Άγιον Όρος. Σού δίνουν μια θέση στη σκάλα της διάκρισης για να ξεχωρίζεις απο τους αποκάτω και να κοιτάς τους αποπάνω.

Δυο μεγάλες πείνες

Δύο μεγάλες πείνες κινούν τους ανθρώπους. Το θέλω για κυριαρχία και το θέλω για διάκριση. Το ένα ζητά την υποταγή των άλλων. Το άλλο ζητά την αναγνώριση: να τραβά το βλέμμα. Φτιάχνει μια πρόσοψη που λέει «αυτός είμαι». Μετρά το πώς οι άλλοι σε βλέπουν, για να σε βλέπεις κι εσύ καλύτερα. Γιατί η παράσταση είναι κι αυτή μια πραγματικότητα.