Τι αφορά η ιστοσελίδα

Τι σχέση έχουν τα πάθη που νιώθουν οι άνθρωποι, με τα νοήματα που κατοικούν στο νού τους; Και πώς τα επηρεάζει η άβυσσος μπροστά στα πόδια τους; Αυτά τα 3 θέματα ζητά να περιγράψει η ιστοσελίδα, με σκηνές και κείμενα απο παρατηρητές του κόσμου, κλασικούς και σύγχρονους. Ένα μέρος του υλικού αφορά βιώματα σ’έναν συγκεκριμένο τόπο, τις Σπέτσες.

οι σκηνές του κόσμου

βλέπε και τις όψεις …

Όψεις της κυριαρχίας (1)

Όταν στον τόπο σου κυριαρχεί ένας ξένος, εσύ τι κάνεις; Στο Παλιό Λιμάνι των Σπετσών, η σκηνή με τον Μέξη απέναντι στον Χουσέιν δείχνει τη συναλλαγή – έναν απο τους δρόμους που προσφέρεται.

Ξανάρχεται άλλος κατακτητής. Όταν ζητά να καταστρέψει το εργαλείο της δουλειάς σου, εσύ πώς αντιδράς; Ήταν «σαν να φύτρωσαν πόδια στις βάρκες» – έτσι περιγράφουν τη σκηνή της φυγής στην Κουνουπίτσα, την ψαραδογειτονιά των Σπετσών.

Αλλά και ο συμπατριώτης σου, μπορεί να φέρεται σαν ξένος κατακτητής. Η σκηνή με τον Ματρόζο στο υπουργείο Ναυτικών, δείχνει ένα γομάρι που ασκεί την εξουσία του απέναντι σ’αυτόν που τού τη χάρισε.

Ο αγώνας για την κυριαρχία, βγάζει ό,τι χειρότερο υπάρχει στον άνθρωπο. Για παράδειγμα την εμφύλια σύγκρουση, όπως δείχνει μια σκηνή απο τη ζωή του Βενιζέλου, όταν επισκέφθηκε τις Σπέτσες.

Όψεις της διάκρισης (1)

Κάποιοι άνθρωποι ξεχωρίζουν χάρη στο όνομα και τη θέση τους. Ξεχωρίζουν τόσο, που ακόμα και την Ανάσταση καθυστερούν για χάρη τους, όπως δείχνει το «Έρδε Μπούμπουλης;»

Άλλοι, για να διακριθούν, φτιάχνουν επιμελώς μια πρόσοψη και τη φοράνε σαν να’ταν ειλικρινά το πρόσωπό τους.

Ενώ άλλοι, το έχουν βαρεθεί αυτό το παιχνίδι, και το ειρωνεύονται ή το απομυθοποιούν.

Εντολές του Καρούζου

Απο τις δέκα εντολές του Μωυσή στην Παλαιά Διαθήκη, οι 8 λένε «μη» και οι 2 λένε «πράξε». Το σχήμα βρήκε μιμητές. Το 1971 ο ποιητής Νίκος Καρούζος παρέδωσε στο συγγραφέα Ηλία Πετρόπουλο δώδεκα εντολές. Οι πιο πολλές είναι προτροπές:

Το νόημα της «Μοίρας» στην Ιλιάδα

Η Μοίρα είναι πιο ισχυρή και απο τους θεούς του Ολύμπου, σύμφωνα με την Ιλιάδα του Ομήρου.

Ό,τι έχει προδιαγράψει, δεν γίνεται να αλλάξει ούτε και από τους θεούς. Βλέπουμε ( Ραψ Π΄) τον ίδιο τον Δία, τον παντοδύναμο στην Ιλιάδα, να σκέφτεται να σώσει τον Σαρπηδόνα, τον γιό του, μολονότι γνωρίζει ότι είναι γραφτό του να σκοτωθεί. Επεμβαίνει όμως η Ήρα και του λέει πως θα δημιουργήσει προηγούμενο, κι έτσι κι άλλοι θεοί θα θέλουν να σώσουν τους δικούς τους. Αποτέλεσμα θα είναι να διασαλευτεί η τάξη των πραγμάτων. Ο Δίας αναγνωρίζει το δίκαιο των λόγων της και υποχωρεί.

Η άβυσσος απέναντι στα «θέλω»

Άβυσσος είναι όταν έρχονται ξαφνικά τα πάνω κάτω, λ.χ. σεισμός ή πόλεμος, το νοσοκομείο, ένας θάνατος, μια προδοσία – κάτι βαρύ κι αναπάντεχο. Τέτοια πράγματα, πάντα συμβαίνουν στους άλλους, όπως βλέπεις στις ειδήσεις και στις δραματικές ταινίες.

Και κάποια στιγμή, αυτά τα βιώματα, τα ζεις στο πετσί σου. Ανοίγει η γη κάτω απ’τα πόδια σου. Μετέωρος στο κενό. Απο προσβολές της φύσης: σεισμός, τρικυμία. Της τύχης: ατύχημα, αρρώστια, θάνατος. Των ανθρώπων: βία, προδοσία. Στην άβυσσο δεν ελέγχεις τίποτε. Εκεί στο στρίμωγμα βλέπεις την πάστα του ανθρώπου. Άλλος πανικό και παραίτηση, άλλος παλεύει: προσευχή, αντοχή, αλληλεγγύη. Ή ο καθένας για πάρτη του. Όσες είναι οι θρησκείες, τόσες και οι συνταγές. Διότι μπροστά στην άβυσσο, ζητάμε κάπου να πιαστούμε.

Τότε κάποιοι αλλάζουμε, έστω για λίγο.

Για παράδειγμα, ο πανίσχυρος Νιάρχος μπροστά στον Ξυνό.

Επίσης, ο οπλισμένος Σπαχής μπροστά στον άοπλο Ακάκιο.

Τι είναι «τέχνη»;

Ό,τι κι αν ήταν μέχρι το 1917, αυτό που λέμε “τέχνη” έγινε τότε κάτι ακόμα, όταν ο Μαρσέλ Ντυσάν (Marcel Duchamp) πήρε ένα ουρητήριο, το έστησε σε μια βάση και το υπέβαλε ως έργο τέχνης σε μια έκθεση, με το όνομα “Fountain 1917” (άλλοι το μεταφράζουν ως “πηγή” και άλλοι ως  “κρήνη”).

Ο βιογράφος του Κάλβιν Τόμκινς (Calvin Tomkins) γράφει – απο ειρωνεία ή απο γλύψιμο – ότι «με λίγη φαντασία βλέπεις στις απαλές καμπύλες του έργου μια μαντόνα της Αναγέννησης ή έναν καθισμένο Βούδα». Και το 2004 μια επιτροπή βρετανών τεχνοκριτικών δηλώνει πως είναι το έργο που άσκησε την πιο μεγάλη επιρρόη στη σύγχρονη τέχνη του 20ου αιώνα.

Το «θέλω» της διάκρισης

Η ανάγκη για διάκριση είναι απο τα πιο βασικά θέλω του ανθρώπου. Το θέλω τροφή είναι μια φυσική πείνα που κάποια στιγμή χορταίνει. Αλλά το θέλω διάκριση είναι μια ψυχική πείνα με άπατο στομάχι. Στηρίζει μια βιομηχανία διαφήμισης που καλλιεργεί αυτή τη στέρηση. Το ρούχο, το αυτοκίνητο, το ρολόι, οι διακοπές, η σχολική τσάντα του παιδιού που λένε «ιδού, είμαι καλύτερος». Αλλά και τα «πνευματικά» προϊόντα όπως πίνακες, διαλογισμό, συναυλίες, εκδρομές στο Άγιον Όρος. Σού δίνουν μια θέση στη σκάλα της διάκρισης για να ξεχωρίζεις απο τους αποκάτω και να κοιτάς τους αποπάνω.

Πυραμίδες κυριαρχίας

Η πείνα για κυριαρχία μεθάει κι αλλάζει τον άνθρωπο. Ζητά πυραμίδες για να σταθεί στην κορυφή. Μπορεί να’ναι σε μια οικογένεια ή σ’ένα κράτος.

Όλες μαζί οι πυραμίδες αποτελούν την κοινωνία. Ολίγοι στην κορυφή και οι πολλοί στη βάση. Μια τούρτα όπου εναλλάσσονται στρώσεις κυριαρχίας και υποταγής.

Στη μέση οι επιστάτες: στελέχη, διοικητές, βουλευτές, μητροπολίτες, διευθυντές. Υποτελείς στους αποπάνω, κυρίαρχοι στους αποκάτω.